De rechtspraak moet toegankelijk zijn voor iedereen. Daarom pleit De 1^e Demokritische Volksbeweging ervoor dat verdachten te allen tijde recht hebben op een gratis verdediging. De kosten van elke rechtszaak worden verhaald op diegene die door de rechter wordt veroordeeld, of in het ongelijk wordt gesteld.

De overheid zou civiele zaken eerder moeten kunnen schikken en zal (vorm)fouten moeten erkennen en herstellen. Gerechtelijke fouten mogen nimmer een reden zijn tot seponeren of het instellen van hoger beroep. Een zaak zal in het uiterste geval opnieuw moeten voorkomen indien (vorm)fouten niet kunnen worden hersteld.

Boetes (waaronder verkeersboetes) moeten het effect hebben waarvoor ze zijn bedoeld. Dan moet ook iedereen het als zodanig voelen. Door rood rijden, ook op de fiets, kost nu € 250,00, voor zowel iemand in de bijstand als ook voor de CEO van een groot biermerk. De eerste kan in de schuldsanering terecht komen, terwijl de laatste om financiële redenen zonder met de ogen te knipperen rustig een volgend rood stoplicht kan negeren. In geval van recidive verkeersovertredingen kan men ook met strafpunten werken, waaraan een bepaalde tijd rijontzegging wordt gekoppeld.

Er zal op transparante wijze toezicht moeten komen op het functioneren van de rechterlijke macht. Met name op de werkwijze van De Orde Van Advocaten. Het functioneren dient volledig transparant en onafhankelijk te gebeuren zonder vooringenomenheid. Teveel voorbeelden komen voorbij, waar corruptie een substantiële rol speelt binnen deze beroepsgroep. Belangenverstrengeling binnen de rechterlijke macht in alle geledingen moet uiteraard onmogelijk worden gemaakt.

Uitgangspunt van een rechtsstaat is volledige waarheidsvinding binnen de rechtspraak in de breedste zin van het woord. Te vaak worden aan de ene kant aangeleverde stukken klakkeloos overgenomen door de rechtbank. Inzichten ingebracht vanuit bijvoorbeeld het netwerk van de gedaagde worden te vaak ongelezen terzijde geschoven.

Artikel 120 van de grondwet dient te worden geschrapt, waardoor rechters nieuwe wetten kunnen toetsen aan de grondwet. Dit is een basisvoorwaarde binnen een goed functionerende democratie. (Nu geldt: “De rechter treedt niet in de beoordeling van de grondwettigheid van wetten en verdragen”).

De Trias Politica moet hersteld, gerespecteerd en gewaarborgd worden. De Trias Politica (de scheiding van de wetgevende-, de uitvoerende- en de rechterlijke macht) is een belangrijk principe van de democratische staatsorganisatie. 

Om de interactie tussen de 3 machten te intensiveren en tevens te versoepelen, is een Constitutioneel Hof noodzakelijk. De Senaat nieuwe stijl (zoals beschreven in het AS concept) zou deze taken uitstekend kunnen uitvoeren. Hierdoor kunnen mensen die zich in de huidige situatie niet gehoord voelen, alsnog hun recht halen.

In alles moet de “Universele Verklaring van de Rechten van de Mens” worden gevolgd. Onze overheid ondertekent dikwijls (zonder raadpleging van de bevolking) internationale verdragen, waar men zich dan weer niet altijd aan houdt. Artikel 25 is hierin leidend. 

Iedereen moet zijn/haar recht kunnen halen. “No-cure-no-pay” mogelijkheden zullen verruimd moeten worden. Daardoor zal de kwaliteit van de rechtspraak significant verbeteren. Dit zal de rechtsgang eerlijker en toegankelijker maken. Verdachten dienen te allen tijde recht te hebben op gratis verdediging. De kans op eerder schikken zal toenemen. Door meer schikkingen en de verwezenlijking van ons jeugdzorgplan zal de werkdruk in het kader van de rechtshandhaving verder worden teruggedrongen.

De enkelvoudige kamer, bestaande uit 1 rechter en 1 griffier, moet standaard worden opgeschroefd naar twee rechters en 1 griffier. Iedere rechter dient zijn visie op de zaak schriftelijk te verwoorden. Uiteindelijk komt er 1 uitspraak. De visies van beide rechters dienen onderdeel uit te maken van de beschikking en worden integraal overgenomen en aan de uitspraak toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat er meer draagvlak komt voor rechterlijke beslissingen.

Ook rechters en officieren van justitie worden in lijn van het AS-principe partijonafhankelijk benoemd voor bepaalde tijd. Gedacht kan worden aan 5 tot 8 jaar. Na afloop van de vastgestelde termijn volgt een evaluatie, waarna een herbenoeming voor eenzelfde termijn mogelijk moet kunnen zijn.

Er moet worden gekeken naar de voor- en nadelen van een volkstribunaal met juryrechtspraak. Tot zolang zal De 1^e Demokritische Volksbeweging hier geen standpunt over innemen.